Rys historyczny parafii w Obornikach Śląskich do 1945 roku

Jeden z najstarszych dokumentów dotyczący Obornik, z dnia 2 lipca 1403 roku, wymienia ks. Martinusa, jako proboszcza przy kościele w Obornikach. Istnienie zatem kościoła przed rokiem 1403 wydaje się prawie pewne, skoro wybudowany w Obornikach kościół w 1623 roku, miał zastąpić poprzedni jednonawowy drewniany kościół, zbudowany 320 lat temu. Nowy obiekt był szeroki i długi na 8 metrów i nie posiadał wieży. Obok niego stała dzwonnica wybudowana w 1607 roku. Kościół znajdował się przy ubecnej ul. Skłodowskiej-Curie. W tym czasie istniały już kościoły w miejscowościach sąsiadujących z Obornikami. Wymienić można Wilczyn Leśny, znany już w źródłach z 1218 roku i prawdopodobnie założony przez Henryka I Brodatego. Wybudowano tu kościół około 1400 roku. Była to filia parafii trzebnickiej. Godnym podkreślenia jest fakt, że kościoły te przetrwały szalejące na Śląsku w latach 1425 – 1434 wojny husyckie.   

a) Gmina protestancka
W związku z wystąpieniem Marcina Lutra w 1517 roku, na Śląsku dokonał się największy przewrót religijny. Hasła Lutra zostały przyjęte tutaj bardzo szybko. Bardzo wcześnie, bo już w 1545 roku powstała w Obornikach gmina protestancka, która przejęła dla swoich potrzeb religijnych dotychczasowy kościół katolicki.  Pierwszym pastorem został Jan Sinner. W latach 1720/21 budynek kościoła został rozbudowany o przedłużenie jego bryły o 4 metry. Wybudowano także obejście wokół ołtarza na półtora metra. Dobudowaną część nazywano „nowym kościołem”. Umieszczono w nim emporę i lożę dla właścicieli i zarządców majątku. Ambonę zbudowano dopiero w 1759 roku. Przed ołtarzem była krata, której drzwiczki otwierano podczas nabożeństw. Utrzymała się ona tylko do 1890 roku.
Obraz w ołtarzu przedstawiał scenę Ostatniej Wieczerzy według wzoru Leonardo da Vinci. Wzdłuż nawy kościoła umieszczono dwie loże: dla przedstawicieli cechów i dla znaczniejszych obywateli.  Dotychczasowa skromna chrzcielnica została w 1890 roku zastąpiona nową, bardziej okazałą. Strop kościoła był drewniany – zawieszone na nim były dwa żyrandole. Prace malarskie w kościele wykonał w 1721 roku Jan Krzysztof Burghart z Legnicy.
Za czasów pastora Gottlieb Ramischa (1764-1796) rozebrano starą wieżę – dzwonnicę, która groziła zawaleniem się i wybudowano nową, z bardziej trwałego materiału i bardziej masywną. Otrzymała głęboki kamienny fundament i belkowanie. Budulcem było tez drewno i glina. W zachodniej części wieży, na wysokości trzech metrów, nad samym wejściem, umieszczono herb fundatorki skrót literowy J.T.v.W 1774 (Johanna Theresia von Walther). Po siedemnastu latach trzeba było wieżę obić deskami, które pomalowano szarą farbą olejną, a dach wieży czerwoną farbą olejną. Spomiędzy belkowania usunięto gliniane ściany.
2 lipca 1866 roku, na wskutek burzy, piorun uderzył  w szczyt wieży kościelnej. Powstał pożar zagrażający wieży i kościołowi. Wtedy dwóch młodych ludzi: Dawid Bannert i Gottlieb Scholz, bez zastanawiania się udali się z piłą i siekierą w stronę kościoła. Weszli na wieżę i z latarni wysunęli deski potrzebne im jako punkt oparcia. Szybko upiłowali i odrąbali cztery narożne belki, tak że szczyt  wieży spadł na ziemię. W ten sposób uratowali całą budowlę od spłonięcia. Wkrótce braki na wieży zostały uzupełnione.
Pożary w Obornikach były częstym zjawiskiem. Pożar w 1673 roku zniszczył między innymi plebanię i szkołę. Kolejny pożar 17 lipca 1726 roku zamienił w popiół plebanię, a wraz z nią spaliły się wszystkie dokumenty.
W roku 1838 zbudowano przy kościele nową zakrystię. W latach 1867/68 wybudowano nowa plebanię. Natomiast w kościele w latach 1877/78 wykonano różne prace remontowe. Kościół był już wówczas w bardzo złym stanie. Ponadto kościół stawał się za mały dla zwiększającej się liczby mieszkańców, szczególnie po otwarciu w Obornikach zakładu wodoleczniczego. Zaczęto więc mówić o potrzebie wybudowania nowego kościoła. Pastor Alfred Freyschmidt, spokrewniony z rodziną Schaubertów, postarał się o pozwolenie na pięcioletnią kolektę w całej prowincji śląskiej na budowę nowego kościoła. pieniądze zebrane w latach 1879 – 1883 zostały umieszczone w banku.
Budowa nowego kościoła zajął się pastor Hugo Banke. Stosownie do ustaleń nowy kościół powinien postawić patron. Rodzina Schaubertów podjęła ten trud jako podziękowanie za 150 lat zarządzania Obornikami. Dnia 4 marca 1906 roku Konstantyn von Schaubert i kościelne korporacje podjęły ostateczną decyzję o budowie nowego kościoła.
Plany kościoła opracowali architekci Gaze i Böttcher. Opracowali też odpowiedni kosztorys. Trudnością okazał się wybór nowego miesjca pod wybudowanie kościoła, tym bardziej, że starego kościoła postanowiono nie burzyć. 29 kwietnia 1906 roku zdecydowano wybrano plac przy obecnej ul. Trzebnickiej, naprzeciw willi Emmanuel, pomiędzy Górnymi i Dolnymi Obornikami. Uroczystość położenia kamienia węgielnego odbyła się 17 czerwca 1907 roku. Budowa kościoła trwała ponad rok, a prace prowadził mistrz budowlany Richter z Trzebnicy. Powstał budynek o długości 37 metrów, szerokości 23 metrów, o wieży wysokiej 42 metry, na której umieszczono zegar z czterema tarczami z mechanizmem firmy Uhrenfabrik von Rochlitz z Berlina, wykonany przez obornickiego zegarmistrza Roberta Pfeiffera. Na hełmie wieży był 1,5 metrowy krzyż, natomiast we wnętrzu wieży trzy dzwony o tonach „f”, „a”, „c” – z których najstarszy pochodził z 1607 roku, drugi z 1697 roku, i trzeci ufundowany z okazji budowy nowego kościoła z 1908 r.
Nowy kościół co do stylu był zwykła budowlą, na ówczesne czasy nowoczesną, łączące cechy romańskie (wewnątrz) z gotyckimi (na zewnątrz). Został zbudowany z wypalanej cegły dzięki fugom pomiędzy cegłami i licznymi elementami tynkowanymi budowla jest pod względem architektonicznym urozmaicona. Z zewnątrz robi wrażenie wielkiego kościoła. Natomiast wewnątrz poprzez boczne empory, zakończone lekkimi łukami, stosunkowo niskie piaskowe filary i łagodne półokrągłe sklepienie, gubi się jego zewnętrzna masywność.  W kościele przewidziano 800 miejsc siedzących – 550 na dole i 250 na emporach. Do absydy naprzeciw głównego wejścia przylegają dwa pomieszczenia, z których jedno pełni role zakrystii.
W ołtarzu umieszczono obraz namalowany i ofiarowany przez Klarę Grapow, będący reprodukcją dzieła Antona van Dycka „Płacz Chrystusa”, a po jego stronach drewniane figury św. Jana i św. Pawła. Na obrzeżu ambony umieszczono płaskorzeźby przedstawiające czterech Ewangelistów. Nad amboną na daszku znalazły się postacie trzech aniołów. Wystrój kościoła został wykonany w ciemnobrązowych kolorach przez firmę Kuvete z Wrocławia. Ławki zrobili miejscowi stolarze: R. Wagner i E. Krause. Ściany i sufit pomalowano farbami olejnymi. Prace te wykonał Georg Heintze z Wrocławia. Okna w kościele otrzymały kolor biały, żółty i fioletowy – pochodziły z zakładu Seilera we Wrocławiu.  Organy wykonała firma E. Wilhelm z Wrocławia.
Poświęcenie kościoła odbyło się 15 września 1908 roku. W tym dniu wokół nowego kościoła zebrało się dwa tysiące ludzi, w tym 22 duchownych. Najpierw odbyło się pożegnanie ze starym kościołem, który przez 285 lat był miejscem wspólnej modlitwy mieszkańców Obornik Śląskich. Śpiewano pieśni, a następnie superintendent Krebs z Trzebnicy odmówił modlitwę pożegnalną. Następnie wyruszyła procesja w kierunku nowego kościoła w następującym porządku: dzieci pod opieką nauczycieli, chór parafialny, orkiestra, przedstawiciele stowarzyszeń i diakonisy betańskie, architekci, mistrzowie i pracownicy budowlani, grupa biało ubranych dziewcząt, generalny superintendent D. Nottebohm i duchowieństwo, przedstawiciel królewskiego konsystorza i przedstawiciele władzy, korporacje kościelne oraz wszyscy inni uczestnicy uroczystości. Przed bramą nowego kościoła główny architekt Böttcher wraz z życzeniami przekazał generalnemu superintendentowi klucz do nowego kościoła. ten z kolei wręczył go miejscowemu pastorowi, który w ten sposób otrzymał prawo otworzenia drzwi do nowego kościoła. nabożeństwo składało się ze śpiewu, modlitw i przemówień. Generalny superintendent rozpoczął swoją mowę od psalmu 118, 24: „Oto dzień, który Pan uczynił, radujmy się w nim i weselmy”. Akt poświęcenia polegał na przekazaniu kościoła, jego wystroju i urządzeń na chwałę Boga w Trójcy Świętej  Jedynego. Po tym akcie rozpoczęło się pierwsze nabożeństwo w nowo poświęconym kościele. Liturgii przewodniczył superintendent Krebs. Kazanie wygłosił miejscowy pastor H. Banke. Podczas nabożeństwa sakrament chrztu św. otrzymało troje dzieci. W godzinach popołudniowych odbyło się wielkie przyjęcie, w czasie którego wiele osób wygłosiło przemówienie. Wśród nich głos zabrał ówczesny rektor kościoła katolickiego pod wezwaniem św. Jadwigi w Obornikach – ks. Jerzy Schirmeisen. W wystąpieniu podkreślił istniejącą w Obornikach pokojowa atmosferę i kontakty pomiędzy chrześcijanami obydwu wyznań oraz podziękował za skierowane do katolików zaproszenie na uroczystość poświęcenia kościoła ewangelickiego.
W 1923 roku przebudowano przedsionek kościoła według projektu architekta Triebe. Na Izbę pamięci mieszkańców poległych podczas I wojny światowej. Przy okazji budowy wzniesiono także nowy budynek plebanii, ponieważ dotychczasowa była odległa od nowego kościoła ponad 600 metrów.
Z czasem całe życie religijne zboru protestanckiego skupiło się przy kościele przy ul. Trzebnickiej. Stary kościół początkowo chciano zostawić jako zabytek, jednak wkrótce robotnicy sezonowi dokonali w nim wielkich zniszczeń, tak że w 1912 roku kościół trzeba było rozebrać. Pozostawiono wprawdzie ufundowaną przez patrona dzwonnicę, z myślą o przeznaczeniu jej na wieżę widokową, jednak rozebrano  ja w 1923 roku.  
Budynek kościoła był użytkowany przez gminę protestancką do końca II wojny światowej.
W 1900 roku gmina protestancka liczyła 1598 osób, w 1910 roku – 2012, a w tym 1930 – 2988 osób. Ze wzrostem liczby mieszkańców, idzie potrzeba budowania nowych domów i obiektów o charakterze społecznym. W omawianym okresie protestanci wybudowali nowy kościół i nową plebanię. W 1913 roku rozpoczęli budowę nowej szkoły, którą oddano do użytku 22 czerwca 1914 roku. Zadbano także o cmentarz. Początkowo cmentarz istniał wokół starego kościoła. W 1830 roku, przygotowano nowy cmentarz na północnym wylocie z miasta. Teren pod nowy cmentarz podarował gminie Karol Wolfgang Schaubert.
    
b) Diaspora katolicka
W wieku XVI na wskutek wystąpień Marcina Lutra i ekspansji protestantyzmu, życie katolickie w Obornikach zanikło. Katolicyzm zaczął tutaj powracać na przełomie XVIII i XIX wieku i to zazwyczaj dzięki osiedlaniu się ludności napływowej.  Na początku XIX katolicy stanowili już 10 % ogólnej liczby mieszkańców Obornik. Na miejscu istniał wtedy tylko jeden kościół ewangelicki. Ludność katolicka uczęszczała na nabożeństwa do kościoła w Prusicach oddalonego o 9 km.
W 1882 roku katolicy rozpoczęli starania o założenie własnej katolickiej szkoły, obok której mogłaby istnieć kaplica dla wiernych. Napotkali jednak na pewien problem, otóż według ówczesnych wymagań, aby otworzyć własna szkołę potrzeba było minimum 30 uczniów. Tymczasem w 1884 roku liczba nie dzieci katolickich w Obornikach nie przekroczyła 15 osób. Po pomoc udali się do swojego biskupa we Wrocławiu Roberta Herzoga. Pasterz diecezji nakazał dwom przedstawicielom kurii zakupić teren pod budowę szkoły i kaplicy. Kupiono cztery morgi gruntu od wdowy Nöbzig, przy dzisiejszej ulicy kardynała Wyszyńskiego. Na tym terenie wybudowano szkołę i kaplicę pod wezwaniem św. Jadwigi. Uroczystego poświecenia 13 kwietnia 1885 roku, dokonał ks. Paweł Seidel – proboszcz we Wszemirowie trzebnickim. Obowiązek wypłacania pensji nauczycielom przejął na siebie wrocławski oddział Dzieła Świętego Bonifacego. W lutym 1829 roku szkoła ta otrzymała prawa szkół oficjalnych.
Pod względem administracyjno – kościelnym katolicy w Obornikach, których  liczba w roku 1887 wynosiła już 129 osób, należeli do parafii w Prusicach. Jednakże na miejscu posiadali już swoją kaplicę pod wezwaniem św. Jadwigi.
W roku 1896 przeprowadził się do Obornik emerytowany ks. dr Konstanty Mattner, który przejął opiekę duszpasterską nad obornickimi katolikami. Był on inicjatorem budowy nowego kościoła w Obornikach. Zaledwie rozpoczęto budowę kościoła ks. Mattner zmarł  13 września 1899 roku. Został pochowany na miejscowym cmentarzu. Po jego śmierci opiekę duszpasterską nad katolikami sprawował emerytowany kapłan z Tychów ks. Leopold Palitza. 7 listopada 1899 roku kuria biskupia zamianowała duszpasterzem w Obornikach neoprezbitera ks. Franciszka Geislera. Dekret mianował go jako wikariusza lokalnego z przynależnością do parafii w Prusicach. Od roku 1900 Oborniki występują w schematyzmie diecezji wrocławskiej jako oddzielny ośrodek duszpasterski. Budową nowego kościoła w Obornikach kierował proboszcz parafii prusickiej ks. dr Robert Eymmer. 18 czerwca 1899 roku został poświęcony kamień węgielny. Projektantem kościoła był wrocławski architekt Aleksis Langer. Budową kierował mistrz murarski i ciesielski Juliusz Koschnik. Kościół został wzniesiony z cegły, jako budowla jednonawowa na planie krzyża łacińskiego, z wydzielonym prezbiterium. Ściany świątyni pomalował artysta malarz Paweł Piętka.
26 sierpnia 1900 roku ks. proboszcz Eymmer poświęcił trzy dzwony do nowego kościoła. w następnym roku 26 września 1901 roku odbyło się uroczyste poświęcenie nowo wybudowane go kościoła pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej. Niedługo potem wzniesiono obok kościoła plebanię i dom katolicki.
Kuria biskupia we Wrocławiu, ustanowiła 8 lutego 1904 roku przy kościele św. Jadwigi w Obornikach samodzielną jednostkę administracyjną w formie kuracji czuli tzw. rektoratu. W jej skład wchodziły Oborniki z 404 wiernymi, Kowale i Komorniki z 57 wiernymi, Kuraszków z 35 wiernymi, Morzęcin Wielki z 54 wiernymi oraz Siemianice z 48 wiernymi. Od dnia 14 września 1906 roku duszpasterzem w Obornikach został ks. Jerzy Schirmeisen pochodzący z Legnicy.
Wraz ze zwiększającą się liczba katolików wzrastała ich aktywność. Istniejące Bractwo Różańcowe, ufundowało w 1907 roku chorągiew, która została umieszczona obok obrazu Matki Bożej. W kolejnym roku po raz pierwszy w Obornikach obchodzono uroczystość Bożego Ciała z procesją do czterech ołtarzy.
Po zakończeniu I wojny światowej, z dniem 1 października 1920 roku, dotychczasowy rektorat został podniesiony do rangi formalnej parafii. teren nowej parafii wyznaczały granice dotychczasowego rektoratu. Parafia pozostała nadal w archiprezbiteracie cerekwickim. Pierwszym proboszczem został dotychczasowy rektor ks. Jerzy Schirmeisen.